Ont­dek de re­la­tie tus­sen taa­lachter­stand en scherm­ti­jd

In de praktijk zien wij dat de ontwikkeling van de taal, de woordenschat en communicatieve vaardigheden bij veel kinderen achteruit gaat. Wij krijgen in de praktijk steeds meer kinderen in de lagere schoolleeftijd en de achterstand wordt langzaam aan groter. Er is lijkt een direct verband te zijn tussen deze ontwikkelingsachterstand en de tijd dat kinderen achter een scherm zitten. Daarom zal ik eerst meer uitleg geven over schermtijd en daarna geef ik tips om de taalvaardigheden te verbeteren.

Schermen zijn niet weg te denken

Computer-, telefoon-, iPad- en televisieschermen horen bij deze tijd. Het volgen van online lessen, huiswerk maken en informatie opzoeken is onderdeel geworden van het lessysteem. Daarnaast is het, sociaal gezien, belangrijk om mee te kunnen praten over bepaalde Youtubers, films en games. Sterker nog, ook daar leren kinderen veel van. Helaas schieten veel kinderen hierin door en zitten ze te vaak en te lang achter hun scherm.

Waarom gamen een nadelig effect heeft op de taalvaardigheid

Met name door het gamen worden de spraakproblemen versterkt. Tijdens het gamen wordt vaak in een team gewerkt, waardoor de kinderen onderling communiceren. Heel sociaal zou je denken. Er worden echter voornamelijk korte zinnen geroepen, vaak met Engelse woorden erin en erger nog: met grof taalgebruik. Daar wordt de woordenschat wel groter van, maar niet op de manier dat ze er later profijt van hebben.
Doordat deze vaardigheden niet voldoende geoefend worden, kunnen kinderen een gebeurtenis niet goed vertellen, hebben ze moeite met de volgorde van een verhaal en zijn ze kort van stof. Deze vaardigheden hebben ze nodig bij begrijpend lezen, woordenschat en een presentaties houden. Op de lagere school, op de middelbare school, op de opleiding en daarna. De communicatieve interactie is beperkt, waardoor de dynamiek in taalvaardigheid gemist wordt of te kort komt. Daarbij zien zij hun spelgenootjes niet, waardoor de non-verbale communicatie, oftewel de lichaamstaal niet gezien wordt.

Volledig opgaan in hun spel

Sommige kinderen gaan zo op in hun spel, dat ze niet bereikbaar zijn. Ze reageren niet als je iets vraagt en ze worden kwaad als ze moeten stoppen. Die boosheid werkt daarna vaak nog lang door en uit zich in mokken, passief zijn en een kort lontje hebben. Communicatie is dan een strijd.
Kinderen die niet lekker in de groep liggen, voelen zich 'heel wat' als ze goed zijn in gamen. Hierdoor willen ze nog meer gamen en zich steeds verder terugtrekken uit hun sociale omgeving. Daardoor leren ze niet om contact te maken, van zich af te bijten, hun eigen 'ik' te ontwikkelen en stand te houden in een groep.
Daarbij kan het kind dat veel gamet de energie niet kwijt en mist de lichamelijke beweging. Bij deze groep kinderen is het erg lastig om de schermtijd te verkorten. Erg lastig, maar voor de ontwikkeling van je kind erg noodzakelijk.

Geconcentreerd kijken

Tijdens het volgen van Youtubers, sociale media en het Netflixen wordt er zelfs helemaal niet gepraat Daarbij is het taalgebruik van Youtubers vaak grof en beperkt. Kinderen sluiten zich volledig af tijdens het kijken. Als je kind niet praat, dan wordt de spraak niet geoefend. Hoe minder je kind oefent, hoe trager de ontwikkeling is.
Bij open mondgedrag werkt het scherm in het nadeel, omdat kinderen volledig opgaan in het verhaal en daardoor vergeten om hun lippen op elkaar te doen.

Een stevig fundament voor een solide muur

In de jeugdjaren wordt qua taal en sociale vaardigheden de basis gelegd voor de toekomst. Wij zien vaak dat pubers op de middelbare school niet mee kunnen komen, omdat ze een taalachterstand hebben. Dat er veel te weinig gelezen wordt en dat het lezen ook veel te weinig gestimuleerd wordt. Dat ze hun toetsen verprutsen, doordat het begrijpend lezen onvoldoende ontwikkeld is en hun woordenschat te beperkt is. Dat pubers eenzaam zijn en weinig aansluiting hebben, omdat ze de sociale vaardigheden missen die nodig zijn om contact te leggen en te onderhouden. Ze hebben niet geleerd hoe ze met anderen om moeten gaan. Ze hebben niet geleerd om te letten op non-verbale communicatie.
Het is heel lastig om deze achterstand op latere leeftijd in te lopen. Net zoals je een muur niet stevig kan bouwen als de ondergrond instabiel is. Daarom is het belangrijk om in te grijpen als je kind nog op de basisschool zit. Hieronder zal ik je enkele tips geven die kunnen helpen om de schermtijd te verminderen.

Minder schermtijd, meer contact

Allereerst is het belangrijk om afspraken te maken over de schermtijd. Dit kan enige strijd veroorzaken, maar het loont de moeite om door te zetten. Verbeter vervolgens de communicatie binnen het gezin. Gebruik per dag in ieder geval 1 maaltijd gezamenlijk aan de tafel. Leg telefoons weg en stel vragen. Als de gesprekken moeizaam verlopen, kun je gebruik maken van een 'Kletspot'. Dit is een pot met vragen. Deze kun je kopen of zelf maken. Maak daarnaast tijd om vaker (bord)spellen te doen en samen naar buiten te gaan. Onderaan dit blog geef ik je enkele voorbeelden.

Bij spelletjes oefen je:

• Interactie
• Non-verbale communicatie
• Praten
• Oogcontact
• Beurtwisseling
• Op je beurt wachten
• Samenwerken
• Omgaan met verliezen
• Tot rust komen
• Saamhorigheid

Ouders, doorbreek je patroon

Wanneer je kind veel tijd doorbrengt achter een scherm, dan zijn jouw gewoonten als ouder daarop ingesteld. Doorbreek dat patroon door je kinderen mee te nemen naar het bos, met hen te gaan fietsen, naar een trimbaan, kinderboerderij of speeltuin te gaan. Maak tijd voor je kinderen en ga (bord)spelletjes spelen. Op den duur gaan kinderen steeds vaker zonder scherm met elkaar spelen. Helemaal wanneer andere ouders er ook tijd en energie in steken om de schermtijd van hun kinderen te beperken.

Voorbeelden van (bord) spellen

Voor de ontwikkeling van de taal en de woordenschat zijn spelletjes waarbij gepraat moet worden het beste.
Denk daarbij aan spelletjes zoals:

• Wie ben ik
• Hints
• Pim-pam-pet
• Memory
• Kwartet
• Ik zie, ik zie
• Escaperoom

Spelletjes waar minder bij gepraat hoeft te worden zijn echter ook heel belangrijk, omdat daardoor met name de sociale vaardigheden geoefend worden.
Denk daarbij aan:

• Monopolie
• Kaartspelen
• Uno
• Skip bo
• Scrabble
• Rummikub
• Stoepkrijten
• Land veroveren
• Koning van Katoren
• Stoepranden
• Knikkeren
• Pop it

Spellen kopen, lenen of maken

Er zijn heel veel spellen te koop, maar het is ook leuk om samen met je kind spelletjes te maken. Daarnaast heeft de bibliotheek volop houten spellen voor de kleinere kinderen en zijn er diverse spellen te leen bij de speelotheek.
Stimuleer daarnaast het buiten spelen met andere kinderen. Het voetballen, hockeyen, waveboarden, skateboarden, 'politie en boefje', skeeleren en verstoppertje zijn waardevolle en leerzame activiteiten.

Jouw kind verdient het opleidingsniveau dat bij hem/ haar past

Wij zien veel achterstand in de taal en de communicatieve vaardigheden, met name bij kinderen die vaak achter een scherm zitten. Hierdoor wordt vaak een lager opleidingsniveau behaald dan verwacht. Het is niet makkelijk, maar het is enorm waardevol voor de ontwikkeling van je kind om ervoor te zorgen dat de schermtijd vermindert. Dat je kind vaak (bord)spelletjes speelt, meer praat en (zonder scherm) met leeftijdsgenoten speelt. Vind een balans tussen schermtijd en offline tijd. Wij zijn benieuwd wanneer wij het effect van deze veranderingen in de praktijk gaan zien! Vraag ons gerust om advies en tips, het is ons vak.