Wat is slissen en lispelen?

Slissen of lispelen ontstaat meestal tijdens de spraakontwikkeling, maar kan op alle leeftijden voorkomen. Bij slissen wordt de 's' verkeerd uitgesproken. Door te slappe tongspieren of te weinig beheersing van de tongmotoriek, klinkt de 's' onzuiver. In ernstige gevallen wordt het praten hierdoor slecht verstaanbaar en soms als zeer storend ervaren.

Sociaal gezien kan zo'n foute 's' zelfs tot gevolg hebben dat een kind er in de klas mee geplaagd wordt. Volwassenen kunnen problemen verwachten als ze een spreekberoep kiezen. Als de 's' verkeerd wordt uitgesproken, geldt dat vaak ook nog eens voor andere klanken, zoals de 'z', 'sj' en 'zj'.

Slissen kan op verschillende manieren veroorzaakt worden. De tong wordt bijvoorbeeld naar voren tussen de tanden geduwd, waardoor een onzuivere 's' wordt gehoord. Soms wordt de tong ook naar voren geduwd bij andere klanken, zoals de 't' en de 'd'.

De tong kan ook zijwaarts breed tussen de zijtanden of kiezen worden geschoven. Er ontstaat dan eveneens een onzuivere 's'. Kinderen of volwassenen met een 'open beet' (te veel ruimte tussen de onder- en boventanden), duwen hun tong vaak tussen de opening van de tanden, waardoor een foutieve 's' wordt gehoord.

Door het slissen kan de stand van het gebit beïnvloed worden. De tong duwt in dat geval de tanden uit elkaar met een voorwaartse of zijwaartse beweging. Er kan dan bijvoorbeeld een open beet ontstaan. Gebitscorrectie heeft in zo'n geval alleen effect als ook het slissen en de afwijkende mondgewoonten worden afgeleerd. Slissen gaat namelijk vaak samen met afwijkende mondgewoonten.

Kinderen met slissen of lispelen klachten kunnen terecht bij Praatjuf, volwassenen bij Praatcoach.

Wat doet de logopedist?

Praatjuf/Praatcoach onderzoekt eerst de oorzaak van het slissen of lispelen. Tijdens de logopedische behandeling wordt het onderscheid tussen een goede en een foute 's' aangeleerd met luisteren, kijken en voelen. Eerst wordt geoefend om de 's' goed uit te spreken, daarna volgt de goede 's' in lettergrepen, woorden en zinnen. Uiteindelijk moet de goede 's' in het gewone spreken gebruikt kunnen worden.

De logopedist helpt ook de spieren in de mond te versterken met mondmotoriek-oefeningen en leert de tong op de juiste wijze te gebruiken. Het resultaat van de behandeling hangt af van de oorzaak van het slissen, maar ook van andere factoren, zoals leeftijd, motivatie en inzet.

Het onderzoek en de behandeling van slissen of lispelen worden als regel vergoed door de ziektekostenverzekeraars, na verwijzing door huisarts of medisch specialist.