De speen: troost, ge­woon­te… of strui­kel­blok?

(In lijn met adviezen van NVLF, jeugdarts en Ivoren Kruis)

Voor veel kinderen is een speen een veilig vriendje. Een bron van rust bij moeheid, troost bij verdriet of spanning. En eerlijk? Voor ouders soms ook een redding – zeker bij inslapen. Maar langdurig speengebruik kan wél gevolgen hebben. Voor spraak, mondmotoriek én gebit.

Wat zeggen experts?

De Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie (NVLF) en het Ivoren Kruis (tandheelkundige preventie) geven aan dat spenen na het eerste levensjaar stap voor stap afgebouwd moeten worden. Het consultatiebureau sluit zich daarbij aan.

Waarom? Omdat een speen:

• de tongbewegingen beperkt (belangrijk voor spraak),
• klankvorming beïnvloedt (bijv. toe in plaats van stoel),
• en de ontwikkeling van kaak en tanden kan verstoren (open beet of kruisbeet).

Signalen dat de speen remt:

• Je kind praat met de speen nog in de mond.
• De speen is er ook overdag ‘voor de zekerheid’.
• Je merkt dat woorden of klanken onduidelijk zijn.

Ouders herkennen dit vaak pas later: “Ik snapte eerst niet dat zijn uitspraak met de speen te maken had…”

Afbouwen doe je zo – samen en met vertrouwen

•  Praat over het waarom
  • Leg uit dat de mond wil groeien en oefenen. Niet als straf, maar als teken van groei.
•  Beperk en voorspel 
  • Spreek af: alleen bij inslapen. Of: de speen woont voortaan in een doosje. Laat je kind daarin meedenken – dat geeft rust.
• Maak er iets moois van
  • Stop de speen in een ‘speendoosje voor grote kinderen’
• Doe een ‘speen-op-reis-ritueel’ naar de speenpost
• Gebruik een groeikaartje: iedere speenvrije dag krijgt een ster

Rituelen helpen kinderen afscheid nemen op een veilige, betekenisvolle manier.

• Vervang de speen door iets anders geruststellends: een knuffeldoekje, een rustliedje, een zachte ademhalingsoefening.
• Vraag hulp als het vastloopt
  • Als je twijfelt of merkt dat spraak of gebit beïnvloed wordt, overleg dan met de huisarts, jeugdarts, logopedist of tandarts. Samen kijk je wat je kind nodig heeft.

Speengebruik: soms nodig, maar niet voor altijd

Elke speen is tijdelijk. Troost is blijvend – en zit vaak in de aandacht die je geeft.

Loslaten lukt als je kind het niet alleen hoeft te doen.